Matične ćelije iz pupčane vrpce: Sve što treba da znate

U poslednje vreme sve više se govori o matičnim ćelijama i njihovoj ulozi u savremenoj medicini. Mnogi roditelji razmišljaju o čuvanju ovih ćelija prilikom porođaja, posebno u porodicama gde postoji rizik od određenih bolesti. U ovom članku ćemo detaljno objasniti šta su matične ćelije, kako se prikupljaju, koje bolesti mogu da leče i koje su prednosti ovog postupka.

Šta su matične ćelije?

Matične ćelije su osnovne ćelije organizma koje imaju sposobnost da se razviju u različite tipove ćelija kao što su ćelije srčanog mišića, crvene krvne ćelije ili ćelije kože. One igraju ključnu ulogu u obnavljanju oštećenih tkiva tokom celog života.

Najveća koncentracija matičnih ćelija kod odraslih nalazi se u koštanoj srži i krvi. Međutim, sa godinama ove ćelije gube svoju vitalnost. Zbog toga su naučnici otkrili da krv iz pupčane vrpce novorođenčeta sadrži izuzetno mlade i vitalne matične ćelije koje se mogu sačuvati dugi niz godina.

Koje bolesti se mogu lečiti matičnim ćelijama?

Danas se uz pomoć matičnih ćelija može lečiti više od 75 teških bolesti, uključujući:

• Leukemiju i druge maligne bolesti
• Poremećaje krvi
• Urođene poremećaje
• Poremećaje imuniteta
• Metaboličke poremećaje (uključujući šećernu bolest)

Kako se prikupljaju matične ćelije?

Postupak prikupljanja je potpuno bezbolan i bezopasan kako za majku tako i za novorođenče:

1. Nakon porođaja i presecanja pupčane vrpce
2. Iz dela vrpce koji je vezan za placentu
3. Traje samo nekoliko minuta
4. Ne utiče na normalni tok porođaja

Čuvanje matičnih ćelija

Nakon prikupljanja, matične ćelije se podvrgavaju analizama na prisustvo virusa i bakterija. Zatim se zamrzavaju na temperaturi od -196°C u gasovitoj fazi tečnog azota. U ovakvim uslovima ćelije mogu ostati životno sposobne decenijama.

Ko može da koristi sačuvane ćelije?

Matične ćelije novorođenčeta mogu koristiti:

• Dete kome su prikupljene (autologna transplantacija)
• Članovi porodice (alogena transplantacija)
• Do četiri generacije unazad

Koliko košta čuvanje matičnih ćelija?

Cene variraju u zavisnosti od zemlje i banke:

• U Srbiji (transport u inostranstvo): oko 1800-2500 evra za 17-20 godina
• U Hrvatskoj: oko 2000 evra za 20 godina
• U Švajcarskoj: oko 2500 evra (do 21. godine deteta)

Nakon isteka ugovora, moguće je produžiti čuvanje uz dodatnu godišnju naknadu (oko 40 evra godišnje).

Česte nedoumice

Da li postupak utiče na porođaj?

Ne, prikupljanje se vrši nakon presecanja pupčane vrpce i ne utiče na tok porođaja.

Šta ako se rode blizanci?

Moguće je prikupiti ćelije od oba deteta, pri čemu mnoge banke nude popust za drugo dete.

Da li ćelije imaju rok trajanja?

Teoretski, pravilno sačuvane ćelije mogu ostati vitalne decenijama. Nakon isteka osnovnog perioda čuvanja, roditelji (ili kasnije dete) mogu odlučiti da produže čuvanje.

Da li vredi sačuvati matične ćelije?

Odluka o čuvanju matičnih ćelija je lični izbor svake porodice. Za porodice sa istorijom određenih bolesti, ovo može biti dragocena investicija u zdravlje. Međutim, važno je dobro informisati se o svim aspektima pre donošenja konačne odluke.